医保服务
| Джэрмэн Федерациэ Республикэ Bundesrepublik Deutschland | |||||
| |||||
| |||||
| Гоуидзэр: ?Einigkeit und Recht und Freiheit (Зэгуэтынрэ П?алъэрэ Хуитыныгъэрэ)? | |||||
Къэрал уэрэд: ?Джэрмэнхэм я уэрэдыжь? ( едэ?ун (info))
| |||||
| Щыхалъхьар | 843 гъэм | ||||
| Нэхъышъхьэбзэхэр | джэрмэныбзэ[1] | ||||
| Къалэ нэхъышъхьэр | Берлин | ||||
| Къалэ нэхъ инхэр | Берлин, Гамбург, Мунхен, Колн | ||||
| ?энат?э хабзэр | Федерациэ парламентым и республикэ | ||||
| Федерал президент Федерал канслер |
Франк-Вальтер Штайнмайер Олаф Шольц | ||||
| Ш?ып?эр ? Псори ? % псым п?эуэ иубыдыр |
63-нэ дунем 357 021 км2 2,42 | ||||
| Къэралым и джылэр ? Зэралъытэмк?э (2010) ? ?увагъыр |
81 757 600 ц?ыху 229 ц?ыху/км2 | ||||
| ВК?уП ? Къыхэк?ыр (2009) ? Зы ц?ыхум къытехуэр |
$2, 806 трлн. (5-нэ) $34,219 | ||||
| Этнохоронимыр | джэрмэн, джэрмэнхэ | ||||
| Сомыр (Валутэр) | Еуро | ||||
| Интернет-доменхэр | .de | ||||
| Телефон кодыр | +49 | ||||
| Зэманыгъуэхэр | +1 | ||||
| |||||
Джэрмэн Федерациэ Республикэ е Джэрмэный (джэр-бз. Bundesrepublik Deutschland, Deutschland; ур-бз.: Федеративная Республикэ Германия, Германия) — къэрал Еуропэм икум. И гъунапкъэхэр здырик?уэр Диниэм, Лахь жылэм, Чехым, Аустрэм, Шуэцарэм, Фрэнджым, Луксембургым, Белгэм, Нидерландхэм.
Къалащхьэр — Берлин. Къэрал ?энат?эр — парламент республикэ. Къэралыр 16 къедзыгъуэк?э гуэшащ. Джэрмэныр Еуропэ Зэгуэтым, Лъэп?къ Зэгуэт Хасэм яхэтщ.
Тхыдэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Япэдыду джэрмэнхэмрэ келт лъэпкъхэмрэ я гугъ тхыдэм щащ?ыр пэсырей алыджхэмрэ урымхэмрэ. Апхуэду яперей дыдэхэм ящыщыр 98 гъэ ди л?эщ?ыгъуэм щыщу. Тацитым тхыдэ-тхыгъэм иритхауэ щыта. Урым къэралыр хэк?уэда яуж Къухьэп?э Еуропэм Франк къэрал зэф?оувэщ 300 илъэс тек?а яуж, Карлышхуэр тету. Карл икъэрал-щ?ып?эм иджырей къэрал бжыгэр хеубыдэ, Джэрмэнри ящ?ыгъуу. Ауэ Карлышхуэ и къэралыр куэдрэ щы?акъым, и къуэрылъхухэм ягуэшыжри къэралищ хъуа — Къухьэп?эфранк (яужк?э Фрэндж хъуащ), Къуэк?ып?эфранк (яужк?э Джэрмэн хъуащ), Курыт Къэрал (яужым Урым, Прованс, Лотарингэ хъужащ)
Джэрмэн къэралыр къыщыхъуар 2 мазае 962 гъэ рауэ ялъытэ. А махуэм пщы Отон I Ромэ Хэкум техьа. Пщыхэр тауэ мыпылъами Ромэ Къэралыр (Урым Къэрал) зэгуэту яхуэмы?ыгъу бжыгъу зэгуэк?ащ, къэрал хуиту. Апхуэду 1806 гъэм нэгъунэ щыта, фрэндж Наполеоныр къохьари Джэрмэным и нэхъыбэмрэ, Аустриэмрэ еубыд.
- 1914 гъэм Джэрмэныр Япэрей дунейпсо зауэм хохьа, а зауэм пэштыхь-къэралыр хок?уадэри Веймар республикэ мэхъу.
- 1933 Джэрмэным и ?этащхьэу Адолф Хьитлер трагъэувэ, яужк?э къэралым и ?энат?э псор еубыдри 1939 гъэм ?уохугъэ иригъэк?уэк?ахэм Ет?уанэ дунейпсо зауэр къыхок?ыр.
Ет?уанэ Дунейпсо Зауэм хэк?уэда яуж къэралъыр п?л?ыуэ ягуэшри акупацэ ящ?ыр советымрэ, америкэмрэ, британымрэ, фрэнджымрэ джоуэ. 1949 гъэм америкэм, британиэм, фрэнджым я?ыгъар Джэрмэн Федерациэ Республикэ ящ?ыр, советым и?ыгъар Демократ Джэрмэн Республикэ мэхъур
1990 гъэм ДжДР хохьа ДжФР зы хэку мэхъур
Жылэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]1 щ?ышылэм 2009 гъэм Джэрмэным 82 002 356 жылу дэс.
Къуажэхэм жылу дэсыр 10 % къуэдеращ, 90 % къалэхэмрэ, къыбгъэдэт урбанизациэхэмрэ.
Къалэ нэхъ инхэмрэ, жылу дэсхэмрэ (2008 гъэмк?э): Берлин — 3 424 700; Гамбург — 1 773 200; Миунхен — 1 315 400; Колн — 996 700; Франкфурт Майным — 670 600.
Лъэпкъхэр
Нэхъыбэр - джэрмэнхэращ (92 %), Бранденбург Саксониэ къедзыгъуэхэм лужхэр, сербхэр мэпсэу (мин 60); ищхъэрэ лъэныкъуэм Шлезвиг-Голштейным — даниэхэр мэпсэу (мин 50), абы нэмыщ?у хэкум 6 750 000 милыуану хэку-хэсу щопсэухэ, абыхэм: тыркухэр — 1 749 000; япэрей Югославиэм щыщ — 930 000; Урысейм — 187 000; Хуэхуэлейм — 129 000
Диныр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]Джэрмэным я нэхъыбэр — чыристэн, ахэм: католику — 32,4 %, лутерану — 32 %, мыслъымэну — 3,2 %, журт диным пылъу — 0,12 % абы нэмыщ?у 31 % джэрмэным иджылэр Тхьаншэ.
Къедзыгъуэхэр
[зэгъэзэхуэжын | кодыр зэгъэзэхуэжын]
| Къедзыгъуэр | Къалащхьэр | Къедзыгъуэм и джэрмэныц?э | Къалащхьэм и джэрмэныц?э |
|---|---|---|---|
| 1. Баден-Виуртемберг | Штутгарт | Baden-Württemberg | Stuttgart |
| 2. Къэрал шъхьахуит Бавариэ | Мюнхен | Freistaat Bayern | München |
| 3. Берлин | Берлин | Berlin | Berlin |
| 4. Бранденбург | Потсдам | Brandenburg | Potsdam |
| 5. Къалэ ганзей шъхьахуит Бремен | Бремен | Freie Hansestadt Bremen | Bremen |
| 6. Къалэ ганзей шъхьахуит Гамбург | Гамбург | Freie und Hansestadt Hamburg | Hamburg |
| 7. Гессен | Висбаден | Hessen | Wiesbaden |
| 8. Мекленбург — Япэрей Помераниэ | Шверин | Mecklenburg-Vorpommern | Schwerin |
| 9. Щ?агъ Саксониэ | Ганновер | Niedersachsen | Hannover |
| 10. Ишъхъэрэ Рейн-Вестфалиэ | Дюссельдорф | Nordrhein-Westfalen | Düsseldorf |
| 11. Рейнланд-Пфалц | Майнц | Rheinland-Pfalz | Mainz |
| 12. Саар | Саарбриукен | Saarland | Saarbrücken |
| 13. Шъхьахуит къэрал Саксониэ | Дрезден | Freistaat Sachsen | Dresden |
| 14. Саксониэ-Анхалт | Магдебург | Sachsen-Anhalt | Magdeburg |
| 15. Шлезвиг-Голштейн | Кил | Schleswig-Holstein | Kiel |
| 16. Шъхьахуит къэрал Тиурингиэ | Эрфурт | Freistaat Thüringen | Erfurt |
Еуропэм и къэралхэр |
||
|---|---|---|
| Къэралхэр | Азэрбиджан1 ? Албаниэ ? Алыджей ? Андоррэ ? Аустрэ ? Белгиэ ? Балгариэ ? Боснэрэ Хьэрцеговинэрэ ? Британиэшхуэ ? Ватикан ? Даниэ ? Джэрмэней ? Ермэлы1 ? Ирлэнд ? Ислэнд ? Къазахъстэн2 ? Бгыф?ыц?ей ? Латвиэ ? Лэхьый ? Литоу ? Лихтэнштейн ? Луксембург ? Македониэ ? Малтэ ? Мэжарей ? Молдавиэ ? Монако ? Щ?ылъабжьэхэр ? Норуегиэ ? Португал ? Италэ ? Румыниэ ? Сан-Марино ? Сербиэ ? Слоуакэ ? Слоуэнэ ? Тырку2 ? Украинэ ? Урысей2 ? Урысыху ? Финлэнд ? Фрэнджей ? Хоруатиэ ? Хъырцей1 ? Чехиэ ? Шуэц ? Шуэцарэ ? Исбухьэн ? Эстониэ ? Шотлэнд ? Уэлс |  |
| Ч?ып?эм шъхьэфимыт | Аландхэм хы т?ыгухэр ? Гернси ? Гибралтар ? Джерси ? Мэн хы т?ыгухэр ? Фарерхэм хы т?ыгухэр ? Шпицберген ? Ян-Майен | |
| Дунейпсом къамылъыта къэрал | Азгъей ? Косово ? Приднестровиэ | |
| 1 Ныкъуэу е лъэныкъуэк?э Еуропэм хэт къэралхэр. 2 Азиэм. | ||
|
Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ хэкумэтхымк?э. Проектым удэ?эпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэф?эк?ыгъуэфк?э нэхъ тэрэзымк?э зэхъук?ын хуэй. |