美国征税600亿商品，中国只反击30亿？别急，大招在后面！
| Хъырцей хъыр-бз. ?????????? | |||||
| |||||
 | |||||
| Гоуидзэр: ????? ????????? (Зэгуэтыным лъэшыгъэр зхэлъыр)? | |||||
Къэрал уэрэд: ????????????? ( едэ?ун (info)) | |||||
| Хуитыныгъэм и махуэ | 1991 мэлыжьыхьэм и 9 (зхэк?ар РССЗ) | ||||
| Нэхъышъхьэбзэхэр | хъырцыбзэ | ||||
| Къалэ нэхъышъхьэр | Тбилиси | ||||
| Къалэ нэхъ инхэр | Кутаиси, Батуми, Рустави, Зугдиди, Гори, Поти[1] | ||||
| ?энат?э хабзэр | республикэ | ||||
| Президент | Саломе? Зурабишви?ли | ||||
| Ш?ып?эр ? Псори | 118-нэ дунем 69 700[2] км2 | ||||
| Къэралым и джылэр ? Зэралъытэмк?э (2009) ? ?увагъыр | 4 385 400 ц?ыху (114-нэ) 63 ц?ыху/км2 | ||||
| ВК?уП ? Къыхэк?ыр (2009) ? Зы ц?ыхум къытехуэр |
$10,7 млрд (ДВФ), 20,23 млрд (ЦРУ) (122-нэ) $4757 (ДВФ), 4400 (ЦРУ) | ||||
| Сомыр (Валутэр) | лари | ||||
| Интернет-доменхэр | .ge | ||||
| Телефон кодыр | +995 | ||||
| Зэманыгъуэхэр | +4 | ||||
 Хъырцей Уикисурэтылъэм | |||||
| |||||
Хъырцей (хъыр-бз. ??????????) — Ипшъэ Къаукъазым хэт къэрал. Къалэ нэхъышъхьэр — Тбилиси.
Хэкумэтхыр
Хъырцейр Къаукъаз К?ыбэгъум хэт. И гъунапкъэхэр зды?ухьэхэр: ишъхъэрэмк?э — Урысейм, Апхъазым, Ипшъэ Осетиэм (яужырей къэралит?ыр Хъырцейм езым и хэкухэу къелъытэ, Урысейм окупациэ ишъауэ), къуэк?ып?эмк?э — Азэрбиджаным, ипшъэмк?э — Ермэлеймрэ Тыркуеймрэ, къуэхьэп?эмк?э хы Ф?ыц?эм и ?уфэм ?охьэ.
Къызэри?охумк?э, къэралым и инагъыр — 69 700 км2, ?охур зэртетымк?э, и ?энат?эм к?этыр — 57 200 км2.
Хъырцейм и ипшъэ лъэныкъуэмк?э Къаукъазышхуэтхыр ирок?уэ, ипшъэмк?э Къаукъазц?ык?уэтхыр. А тхит?ым я зэхуакум Колхи губгъуэр дэлъ.
Къэралым къышъхьэпэгъуэ ш?ык?элъ бжыгъэхэр и?э, абым пэмык?ыу бэгъуауэ хуабэ псынэхэр, яшъхьэщыту курортхэр.
Хъырцейм и хьэйуар зэхэк?ыу щыт, субтропикхэм щык?едзэри курытыгъуэм носыр.
Тхыдэр
Япэрей къэралу Хъырцейм и къуэхьэп?э лъэныкъуэм хэтар Чолхидэ пэштыхьей, VI ди лъэхъэнэм и пэм зэф?эувар. IV ди лъэхъэнэм и пэм Хъырцейм и къуэк?ып?э лъэныкъуэм Картли пэштыхьей къыхок?.
IV лъэхъэнэм и кухэм Картлим и къэралыгъуэ дину хъур заухэ чыристэныгъэ.
VII лъэхъэнэм Хъырцейр Хьэрып Халифэтым еубыд, Къаукъаз к?ыбагъум мыслъымэн диныр хэхьэн к?едзэ.
Зэманыгъэ нэхъ лъэшу къэлъытэгъуэ зыратыр XI—XII лъэхъэнэхэра — Даут IV-мрэ Тамарэ гуащэмрэ я ?энат?эгъуэм къэралыр щык?этам. Абым щыгъуэ Хъырцейр Къаукъаз к?ыбагъум и къэрал нэхъ лъэш мэхъур, хабзэмрэ экономикэмрэк?э зыкъи?этауэ.
XIII—XIV лъэхъэнэхэм Хъырцейм Монголыдзэр тоуэр, яужым Темырлэн и зек?уэ зыт?ущым, и къэрур къэралым к?уэдын к?едзэ, хэку бжыгъу хэхохур.
XVII—XVIII лъэхъэнэхэм Хъырцейр Уэсмэнеймрэ Къажэрымрэ я зэпэубыдыгъуэ мэхъур. 1783 Урысеймрэ Хъырцеймрэ Джэрджэ тхылъ к?атхэ, абы щык?эдзауэ Картли Кахетиэр Урысейм и протекторатым к?эт.
1801 гъэм Картли Кахетиэр Урысей империэм хохьэ. XIX лъэхъэнэм Курджейм и хэку хъуари Урысейм зыхеубыдэ, абыхэм щымыхъук?э Къаукъаз к?ыбагъум хэт къэралу хъуари.
1918 гъэм Демократ Республикэ Хъырцей тра?уэ къэралым, 1921 гъэм РУСФС-м хохьэ.
1922 щык?эдзауэ 1936 гъэм нэс Хъырцейр Республикэ Къаукъаз-К?ыбагъу СФС-м хэт, 1936 гъэм щык?эдзауэ 1991 нэс Хъырцейр РССЗ-м хэт.
1991 гъэм Хъырцейр къэрал хуит мэхъур. 1991—1993 гъэхэм Хъырцейм и ?энат?ашъхьэм Апхъазымрэ Ипшъэ Осетиэмрэ к?ок?хэр, де-факту къэрал хуит хъуху, ауэ дунем къамлъытаху.
2008 гъэм, Шышъхьэ?у зауэм яуж, Урысеймрэ, яужк?э пэмык? къэралхэми Апхъазымрэ Ипшъэ Осетиэмрэ я хуитыныгъэр къалъыта.
Джылэр
Хъырцейм и джылэр 2002 гъэмк?э зэрыхъутэр 4 369 579 ц?ыху. Лъэпкъ дэсхэр: хъырцэхэр (83,7 %), азэрбиджанхэр (6,5 %), ермэлы (5,7 %), урысхэр (1,5 %), осетинхэр (0,9 %), пэмык?хэр (1,7 %).
Администрациэмк?э гуэчыгъуэр
Хъырцей — къэрал унитару щыт. Администрациэмк?э хэку 10, автоном республикэ 2 — Апхъазрэ Аджариэмрэ.
Азгъей Автоном Республикэ Ипшъэ Осетиэмрэ Хъырцейм и ?энат?эм к?этхэкъым, къэлъытэгъу Хъырцейм зэришъымк?э (АШЗ-м и президентым и администрациэм, Еуропэм и комиссиэми) Урысейм окупациэ ишъауэ.
| № | Хэкухэр | Къалэ нэхъышъхьэхэр |  |
|---|---|---|---|
| 1 | Азгъей Аутоном Республикэ1 | Согъум | |
| 2 | Самегрело — Земо-Сванети | Зугдиди | |
| 3 | Гуриэ | Озургети | |
| 4 | Аутоном Республикэ Аджариэ | Батуми | |
| 5 | Рача-Лечхуми — Квемо-Сванети2 | Амбролаури | |
| 6 | Имеретиэ2 | Кутаиси | |
| 7 | Самцхе-Джавахетиэ | Ахалцихе | |
| 8 | Шида-Картли2 | Гори | |
| 9 | Мцхета-Мтианети2 | Мцхета | |
| 10 | Квемо-Картли | Рустави | |
| 11 | Кахетиэ | Телави | |
| 12 | Тбилиси | Тбилиси | |
| Гулъытыгъуэ: 1 — и ?энат?эм к?эткъым зэр хэку, 2 — лъэныкъуэ гуэрэхэр и ?энат?эм еубыдыр. | |||
- Хъырцей
Техьэп?эхэр
Къаукъаз |
|
|---|---|
| Урысей Федерациэм и хэкухэр | Адыгей ? Дагъыстэн ? Ингушей ? Ишъхъэрэ Осетиэ ? Краснодар край ? Къэбэрдей-Балъкъэр ? Къэрэшей-Шэрджэс ? Мычгышей ? Ставропол край |
| Къэралхэр | Азэрбиджан (Нахичеван) ? Ермэлы ? Хъырцей (Аджариэ ? Автоном Республикэ Азгъей) |
| Дунейпсом къамылъыта къэралхэр | Азгъей ? Ипшъэ Осетиэ ? Къушъхьа-Карабах Республикэ |
 |
Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ хэкумэтхымк?э. Проектым удэ?эпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэф?эк?ыгъуэфк?э нэхъ тэрэзымк?э зэхъук?ын хуэй. |